هه‌واڵده‌ری زانستگای ئازادی ئیسلامی "آنا" (ئانا) به‌شی نێوده‌وڵه‌تی؛ "نازم ده‌باغ" نوێنه‌ری حکوومه‌تی نوێنه‌ری هه‌رێمی کوردستانی عێراق له تاران به ده‌ربڕینی ئه‌وه‌ی که رێگا چاره‌ی سیاسی ده‌بێ له گرژی و ئاڵۆزیی نێوان کورده‌کانی سووریا و تورکیا په‌یڕه‌و بکرێت، سه‌باره‌ت به ئه‌گه‌ری زیندووبوونه‌وه‌ی داعێش به هه‌ڵگیرسانی شه‌ڕ له ناوچه‌که هۆشداری دا.
بڵاڤۆکی "فاریه‌ن پاڵیسی" چاپی ئه‌مه‌ریکا له راپۆڕتێکدا به گێڕانه‌وه له به‌رپرسانی ئه‌م وڵاته نووسی که تورکیا له ماوه‌ی 24 کاتژمێری داهاتودا ئۆپه‌راسیۆنی چه‌کداریی به‌ربڵاوی خۆی له باکووری سووریا ده‌ست پێ ده‌کات. ئه‌مه له حاڵێکدایه که رۆژی یه‌کشه‌مه له دوای وته‌کانی "ره‌جه‌ب ته‌ییب ئه‌ردۆغان" سه‌رۆک کۆماری تورکیا سه‌باره‌ی به ئه‌گه‌ری هێرش بۆ سه‌ر کورده‌کانی سووریا، چه‌ندین وێنه له جێگیربوونی که‌رسته و داموده‌زگای چه‌کداری و هێزه‌کانی ئه‌م وڵاته له سنووری سووریا بڵاو کرایه‌وه و هه‌تا ئه‌وه‌ی که رۆژی رابردوو، هێزه‌کانی تورکیا به فه‌رمی چوونه ناو سنووره‌کانی باکووری دراوسێی به‌شی باشووریی خۆیان.
له لایه‌کی دیکه‌وه ده‌وڵه‌تی ئه‌مه‌ریکا که له‌م ساڵانه‌ی دواییدا ده‌ورێکی به‌رچاوی له پاڵپشتی کردنی کورده‌کان له ئه‌ستۆدا بووه، له ناکاو پشتی ئه‌وانی خاڵی کرد و له ده‌قی بڵاوکراوه‌یه‌کدا رایگه‌یاند که واشنگتۆن له ئۆپه‌راسیۆنی چه‌کداریی تورکیا له باکوری سووریا پاڵپشتی ناکات و له‌وه‌دا هاوبه‌شی و ده‌ستوه‌ردان ناکات.
له‌م نێوه‌نده‌دا کورده‌کان که له پاڵپشتی نه‌کردنی ئه‌مه‌ریکا په‌شۆکاو و خافڵگیر بوون، داوایان له ده‌وڵه‌تی سووریا کرد بۆ ئه‌وه‌ی که پشتیوانی له‌وان بکات. هه‌روه‌ها هه‌ندێک له‌و راپۆڕتانه‌ی که پشتڕاست نه‌کراونه‌ته‌وه، نیشان ده‌ده‌ن که ئه‌گه‌ری پێکهێنانی به‌ره‌ی هاوپه‌یمانی له نێوان کورده‌کانی عێراق و سووریا له به‌رامبه‌ر تورکیادا بوونی هه‌یه.
"نازم ده‌باغ" نوێنه‌ری حکوومه‌تی نوێنه‌ری هه‌رێمی کوردستانی عێراق له تاران له دیمانه و وتووێژ له‌گه‌ڵ په‌یامنێری به‌شی رۆژئاوای ئاسیا و به‌ره‌ی به‌ره‌ی به‌رخۆدانی به‌شی نێوده‌وڵه‌تیی هه‌واڵده‌ری آنا (ئانا) گوتی: ئه‌و بارودۆخه‌ی که هه‌یه، رووداوێکی تازه نییه، له‌به‌ر ئه‌وه‌ی که ئێمه له رابردوودا باوه‌ڕمان به‌م بابه‌ته هه‌بوو که ئه‌و وڵاته به‌هێزانه‌ی که بیانه‌وێت به بیانووی یارمه‌تیدان، ئاماده بن، ئامانجێکی تایبه‌تیان له بیر و مێشکدا هه‌یه. ئه‌مه‌ریکا به داخوازه و بانگه‌شه‌ی جه‌نگ له‌گه‌ڵ داعێش هاته ناوچه‌که‌وه. بێجگه له‌وه، سوپاکانی ئه‌و وڵاتانه‌ی که له ناوچه جۆراوجۆره‌کانی جیهانه‌وه دێن بۆ ناوچه‌که، کاتێک مه‌به‌ست و ئامانجه‌کانیان هاته دی، ناوچه‌که به‌جێ ده‌هێڵن و ئه‌مه ئه‌رکی ئێمه‌ی کورده‌کانه که ناوچه‌کانی خۆمان له ژێر چنگی داگیرکه‌ران رزگار بکه‌ین و بیگه‌ڕێنینه‌وه باوه‌شی خۆمان.
ئه‌وه‌شی راگه‌یاند: ئه‌مه‌ریکییه‌کان له‌و بارودۆخه‌ی ئێستای سووریا تووشی بارودۆخێک بوون که ده‌بێ له بواری هه‌ڵسوکه‌وت و کرده‌وه‌کانی دوایی خۆیان زیاتر بیرکردنه‌وه و تێڕامان بکه‌ن، له دیپلۆماسییه‌کی تایبه‌ت که‌ڵک وه‌ربگرن و به‌دوای دابین کردنی رێگا چاره‌یه‌کی سیاسیدا بن. کورده‌کان باوه‌ڕ و متمانه‌یان به ئه‌مه‌ریکا و پاڵپشتییه‌که‌ی کرد، به‌ڵام ئه‌م متمانه‌یه نابێ یه‌ک لایه‌نه بێت و پێویستی به باوه‌ڕ و متمانه کردنی به‌رامبه‌ر له لایه‌ن ئه‌مه‌ریکاش هه‌ست پێده‌کرێت. ئه‌وان ده‌بێت وڵامی ئه‌م هه‌ستی متمانه پێکردنه‌وه بده‌نه‌وه، به پێچه‌وانه‌ی ئه‌مه ناتوانین به شێوه‌ی یه‌ک لایه‌نه به‌م باوه‌ڕ و متمانه‌یه درێژه پێبده‌ین.
سه‌رۆکی نووسینگه‌ی هه‌رێمی کوردستانی عێراق له تاران روونیکرده‌وه: کورده‌کانی عێراق له پێناو مسۆگه‌ر کردنی مافه‌کانی خۆیان له‌سه‌ر پاڵپشتی کردن له کورده‌کانی سووریا جه‌خت ده‌که‌نه‌وه. هه‌رێمی کوردستان له کاتی جه‌نگی یه‌که‌می جیهانی سه‌لماندوویه‌تی که له هه‌ر جێگایه‌ک کورده‌کان پێویستیان به پاڵپشتی یه‌کتری هه‌بێت، بۆ خۆی له‌وێ ئاماده ده‌بێت و یارمه‌تی ئه‌وان ده‌دات، به‌ڵام ئه‌مه له چوارچێوه‌ی هه‌ندێک سیاسه‌تی تایبه‌ت دایه، له‌به‌ر ئه‌وه‌ی که ئێمه چ وه‌کوو کورد و چ وه‌کوو یه‌ک دراوسێ نامانه‌وێت له کاروباری ناوخۆیی وڵاتانی دیکه‌دا ده‌ستوه‌ردان بکه‌ین؛ به‌ڵام ناتوانین له لایه‌نی سیاسی و دیپلۆماتیک چاوی خۆمان به ڕووی پاڵپشتی و پشتیوانی کردن له کورده‌کان له هه‌ر جێگایه‌کدا که ببن، ببه‌ستین. ئێمه ده‌بێ کورده‌کانی سووریا تێبگه‌یه‌نین که له توندوتیژی که‌م بکه‌نه‌وه و به شێوه‌گه‌لی سیاسی و دیپلۆماتیک به‌دواداچوون بۆ کاروباره‌کان بکه‌ن و هه‌وڵ بده‌ین له چوارچێوه‌ی یاسای بنه‌ڕه‌تیدا بڕۆینه پێشه‌وه بۆ ئه‌وه‌ی که له‌م رێگایه‌وه مافه‌کانمان بێته دی.
ئه‌گه‌ری کۆبوونه‌وه‌ی کورده‌کان له سنووری تورکیا/ رێگا چاره‌ی سیاسی له جیاتی پشتبه‌ستن به چه‌کی ئه‌مه‌ریکایی
"نازم ده‌باغ" سه‌باره‌ت به بڵاوبوونه‌وه‌ی هه‌ندێک له هه‌واڵه‌کان له‌مه‌ڕ هه‌ڕه‌وه‌زی گشتی و کۆبوونه‌وه‌ی کورده‌کان له شوێنه‌کانی هاوسنوور له‌گه‌ڵ تورکیا گوتی: کورده‌کانی سووریا رایانگه‌یاندووه که تا دوایین هه‌ناسه درێژه به خه‌بات ده‌ده‌ن و له‌وێ پرسی مه‌رگ و ژیان هاتۆته گۆڕێ. له سووریا کاتێک کورده‌کان ده‌یانه‌وێت ژیانی ئاساییان هه‌بێت، لایه‌نێک دێت و ده‌یهه‌وێت ئاسایش و هێمانیه‌تی و ئارامی له‌وان بگرێت که کورده‌کان سه‌رسه‌ختانه له‌گه‌ڵ ئه‌م بارودۆخه به‌ره‌وڕوو ده‌بنه‌وه. ماوه‌یه‌ک له‌وه پێش "خلووسی ئاکار" وه‌زیری به‌رگریی تورکیا گوتبووی "ده‌بێ سه‌نگه‌ری کورده‌کان له باکووری سووریا بکرێته گۆڕستانی ئه‌وان"، هه‌ر به‌م هۆیه کورده‌کان ناچارن به‌رگری له خۆیان بکه‌ن و له‌گه‌ڵ تورکیا بجه‌نگن.
ده‌باغ له دوایین هه‌نگاوی ئه‌مه‌ریکا له بواری پاڵپشتی کردن له کورده‌کان په‌رده‌ی لادا و روونیکرده‌وه: وه‌زاره‌تی به‌رگریی ئه‌مه‌ریکا رۆژی رابردوو بۆ کورده‌کانی سووریا په‌یامی نارد که واشنگتۆن ئاماده‌یی هه‌یه پاڵپشتی له‌وان بکات، به‌ڵام ئه‌م پاڵپشتی کردنه به جه‌نگ و شه‌ڕ له‌گه‌ڵ داعێش و به‌ره‌نگاربوونه‌وه له‌گه‌ڵ ئه‌م گروپه تیرۆریستییه‌وه به‌ستراوه‌ته‌وه. پرسیارێکی گرینگ که دێته ئاراوه ئه‌مه‌یه که له دوای داعێش چ چاره‌نووسیك له چاوه‌ڕوانی کورده‌کاندا ده‌بێت و ئایا ئه‌م پاڵپشتییانه درێژه‌ی ده‌بێت؟ باشترین رێگا ئه‌مه‌یه که کورده‌کان له جیاتی ئه‌وه‌ی که بیانه‌وێت به چه‌ک و ته‌قه‌مه‌نی ئه‌مه‌ریکییه‌کان و پاڵپشتی کردن له سنووره‌کان پشت ببه‌ستن، به فیکری رێگا چاره‌ی سیاسیدا بن، زۆربه‌ی سیاسه‌تمه‌دارانی ئه‌مه‌ریکایی بێجگه له "نانسی پلۆسی" سه‌رۆکی کۆنگره‌ی نوێنه‌رانی ئه‌مه‌ریکا خوازیاری ئه‌وه‌ن که ئه‌مه‌ریکا به پاڵپشتی کردن له هاوپه‌یمانانی خۆی له ناوچه‌که‌دا درێژه بدات و به ده‌یان جار له‌سه‌ر ئازایه‌تی و جه‌نگاوه‌ربوونی کورده‌کان له به‌رامبه‌ر داعێشدا جه‌ختیان کرده‌وه.
تورکیا به دوای گۆڕینی چین و پێکهاته‌ی جه‌ماوه‌ریی باکووری سووریا
به‌پێی راپۆڕتی ئانا، هه‌ندیک له ده‌زگاکانی راگه‌یاندن و هه‌واڵده‌ریی ناوچه‌که له شرۆڤه و لێکدانه‌وه‌یه‌کدا سه‌باره‌ت به بارودۆخی باکووری سووریا به‌م جۆره‌یان راگه‌یاند که تورکیا ده‌یهه‌وێت به داخوازه و بانگه‌شه‌ی به‌ره‌نگاربوونه‌وه له‌گه‌ڵ تیرۆریسم و به هه‌ڕه‌شه زانینی کورده‌کانی باکووری سووریا، چین و پێکهاته‌ی جه‌ماوه‌ریی ناوچه‌کانی باکووری ئه‌م وڵاته هاوپه‌یوه‌ند له‌گه‌ڵ ناوچه‌کانی باشووری تورکیا بگۆڕێت. له‌م پێناوه‌دا "ئیبڕاهیم کالین"، وته‌بێژی نووسینگه‌ی سه‌رۆک کۆماری تورکیا رۆژی دووشه‌مه سه‌باره‌ت به ئۆپه‌راسیۆنی چه‌کداریی له دژی کورده‌کانی باکووری رۆژهه‌ڵاتی سووریا گوتی: ده‌بێ هێمنایه‌تی سنووریی خۆمان و هه‌روه‌ها هێمنایه‌تی ئاواره‌کانی سووریایی که ده‌یانه‌وێت بگه‌ڕێنه‌وه بۆ وڵاته‌که‌یان، پێک بهێنین.
"نازم ده‌باغ" له‌م باره‌یه‌وه روونیکرده‌وه: له گۆڕینی چین و پێکهاته‌ی جه‌ماوه‌ریدا ته‌نیا قوربانی کردنی کورده‌کان له ئارادا نیه و ئه‌مه بۆ سیاسه‌ت داڕشتنی خوازیاری گه‌شه‌سه‌ندنی ئاتاتورک له تورکیا ده‌گه‌ڕێته‌وه که له سه‌رده‌می "ئه‌حمه‌د داوودئۆغڵوو" وه‌زیری کاروباری ده‌ره‌وه‌ی ئه‌و کاتی تورکیا به‌دواداچوونی بۆ ده‌کرا. ئه‌وان داخوازه و بانگه‌شه‌ی ئه‌وه‌یان ده‌‌کرد که به کرده‌وه و هه‌نگاوه‌کانی خۆیان ده‌یانه‌وێت عوسمانی چێتی نوێ زیندوو بکه‌نه‌وه و پاڵپشتی کردن له ئه‌هلی سونه‌تیان کرده ئامرازی ده‌ست و هه‌نگاوه‌کانی خۆیان، به‌ڵام ئه‌م پرۆژه‌یه تا ئێستا شکه‌ستی خواردووه. ئانکاڕا له سه‌رده‌می "ره‌جه‌ب ته‌ییب ئه‌ردۆغان"دا به‌رده‌وام ده‌یهه‌وێت و پێی خۆشه ئیمپڕاتۆری تورکیا به ناونیشانێکی نوێ زیندوو بکاته‌وه.
رێگا چاره‌ی سیاسی له گرژی و ئاڵۆزی نێوان کورده‌کانی سووریا و تورکیا پێڕه‌و بکرێت
نوێنه‌ری حکوومه‌تی نوێنه‌ری هه‌رێمی کوردستانی عێراق له تاران سه‌باره‌ت به شێوازی بیرکردنه‌وه‌ی تورکیا که کورده‌کانی باکووری سووریا به تیرۆریست ده‌زانێت، گوتی: من وه‌کوو یه‌ک کورد، خه‌ڵکی تورکیا به تیرۆریست نازانم. کورده‌کان بۆ دابین کردنی مافه‌کانی خۆیان له‌گه‌ڵ تورکیا شه‌ڕ ده‌که‌ن. ئه‌وان ئێمه به تیرۆریست ده‌زانن و ئه‌مه په‌یوه‌ندیی به خۆیانه‌وه هه‌یه، به‌ڵام به گشتی پرس و بابه‌تی ئه‌وه‌ی که کورده‌کانی سووریا تیرۆرستن، ره‌ت ده‌که‌ینه‌وه. ئێمه له هه‌رێمی کوردستان له‌سه‌ر ئه‌م بابه‌ته جه‌خت ده‌که‌ینه‌وه که ده‌بێ رێگا چاره‌ی سیاسی له گرژی و ئاڵۆزیی نێوان کورده‌کانی سووریا و تورکیا په‌یڕه‌و بکرێت، ئیجازه نه‌ده‌ین له ناوچه‌که‌دا پشێوی و ئاڵۆزی و شه‌ڕ و تێکهه‌ڵچوون دروست بکرێت و ده‌بێ له مافه‌کانی خه‌ڵکی داکۆکی و پشتیوانی بکه‌ین. ئێمه له‌گه‌ڵ کورده‌کانی سووریا هاوپه‌یمانیی پێک ناهێنین که بمانه‌وێت له به‌رامبه‌ر تورکیادا بجه‌نگین، له‌به‌ر ئه‌وه‌ی که له‌و باوه‌ڕه داین که هه‌ر چه‌شنه جه‌نگ و شه‌ڕ و تێکهه‌ڵچوون له ناوچه‌که‌دا ده‌بێته هۆی گه‌شه‌کردن و په‌ره‌سه‌ندنی بیرۆکه‌ی تیرۆریسم و زیندووبوونه‌وه‌ی داعێش.
لینکی وتووێژ: