دواروژ: در مقطع کنونی خیلی سخت است بازرگانان اقلیم کردستان که در ایران پول دارند؛ بتوانند آن را وصول بکنند، همانطور که «ناظم دباغ» نماینده حکومت اقلیم کردستان عراق در تهران در گفت‌وگویی با «دواروژ» گفت: مطمئن نیستم که انتقال نفت کرکوک به ایران متوقف شده باشد یا نه.
دواروژ: پس از چندین ماه از آغاز دور دوم تحریم‌های آمریکا بر علیه ایران، وضعیت اقتصادی ایران را چگونه ارزیابی می‌کنید؟ آیا تحمل این همه فشار را دارد؟
ناظم دباغ: جمهوری اسلامی ایران از چنین تجربه‌هایی برخوردار است و می‌داند که چگونه با چنین مشکلاتی مقابله کند، به‌ویژه در چند سال گذشته، که با تحریم‌های بین‌المللی مواجه بوده، خود را اداره کرده است. با وجود استمرار توافق هسته‌ای (پنج + یک) اگر کشورهای جهان، حتی حامی آن هم نباشند؛ نمی‌توان گفت که با این توافق بین‌المللی دشمنی می‌کنند، البته آمریکا و تعدادی از کشورهای همراه آن، از این قاعده مستثنی هستند. ایرانی‌ها کشور خود را دوست دارند و در برابر این مشکلات، از خود مقاومت نشان داده‌اند، ولی در عین حال، تحریم‌ها نیز بر اقتصاد این کشور، تأثیرات بدی گذاشته است. حمایت چین، روسیه و ژاپن از ایران و تداوم مناسبات اقتصادی ایران با این قدرت‌های جهانی دلیلی است که ایران از پس این تحریم‌ها برآید و روی پای خودش بایستد. به نظرم ایران، تحمل این تحریم‌ها را دارد؛ حتی اگر مدت این تحریم‌ها هم ادامه داشته باشد.
دواروژ: تحریم‌های آمریکا تا چه حد بر کاهش روابط اقتصادی اقلیم کردستان و ایران تأثیر گذاشته است؟
ناظم دباغ: این تحریم‌ها روابط اقتصادی بین دو طرف را سست کرده است، بیشتر نگرانی بازرگانان اقلیم کردستان، به نوسانات بازار ارز در ایران برمی‌گردد. به دلیل شرایطی که ایران دارد؛ واردات مواد اولیه در ایران بر اساس دلار انجام میشود و افزایش دلار نیز موجب شده است قیمت کالاهای تولیدی این کشور، روند صعودی داشته باشد، از سوی دیگر، از صادرات شماری از اقلام مورد نیاز و ضروری همچون؛ درمان به خارج از ایران ممانعت به‌عمل می‌آید؛ چون برای مصرف خودش هم کافی نیست. به همین دلیل، کالاهای ضروری اقلیم کردستان از طریق ایران کاهش پیدا کرده است. بنابراین، تجار اقلیم کردستان کمتر با ایران مراوده اقتصادی دارند و سطح بازرگانی خود را تغییر داده‌اند.
دواروژ: سیاست ایران، به آینده چگونه خواهد بود؟ این کشورها کدام‌ها هستند که از ایران حمایت می‌کنند؟
ناظم دباغ: تلاش‌های ایران به این دلیل است که از توافق هسته‌ای (پنج + یک) پاسداری بکند و پایبندی خود را نشان دهد؛ و این سیاست، نوعی راهکار است برای اینکه ارتباطات خود را با دنیای بیرون حفظ کند. همانطور که دیدیم، قیمت دلار آمریکا به 17 هزار تومان هم رسید، هم اکنون هم در بین 10 و 11 هزار تومان در نوسان است. ایران، قیمت دلار در برابر تومان را از این نرخ کنونی هم کاهش خواهد داد.
دواروژ: توافقنامه‌ای بین بانک‌های مرکزی ایران و عراق به امضاء رسیده است، جزئیات این توافق چیست؟ تا چه حد، منفعت بازرگانان اقلیم کردستان در آن لحاظ شده است؟
ناظم دباغ: هر توافق اقتصادی میان ایران و عراق در راستای تأمین منافع اقلیم کردستان نیز هست. عراق در خصوص پایبندی به تحریم‌های آمریکا علیه ایران، تصمیم‌گیری خواهد کرد و اقلیم کردستان نیز در این چارچوب تعامل می‌کند. توافق اخیر، نیز با هدف پرداخت بدهی‌های قدیمی ایران توسط حکومت عراق انجام میشود که نزدیک به 2 میلیارد دلار است و همچنین دیگر بدهی‌های عراق را شامل میشود که بایستی به ایران پرداخت کند. بانک مرکزی عراق قرار است در چند مرحله، این بدهی‌ها را به ایران پرداخت کند.
دواروژ: مدت زیادی است که بازرگانان اقلیم کردستان، از بانکها و تجاز ایرانی طلب دارند ولی به دلیل تحریم‌ها نتوانسته‌اند که این طلب‌ها را وصول کنند، احتمال دارد این طلب‌ها بازپس گرفته شود؟
ناظم دباغ: این تنها شامل بازرگانان اقلیم کردستان نیست و همه عراق‌ها را شامل میشود که در بانک‌های ایران پول دارند، این هم در چارچوب این تفاهمنامه بین دو کشور موجود است، اگر ضرورتی باشد بایستی از طریق دادگاه‌های ایران، عراق و اقلیم کردستان در مورد آن تصمیم‌گیری شود. تاکنون از طریق اربیل و بغداد به صورت رسمی کار خاصی در مورد آن صورت نگرفته است. فقط از طریق اشخاص حقیقی بوده است، پولها از طریق صرافها مبادله شده‌اند و این کار، از طریق قانونی و امور بانکی انجام نشده است. به همین دلیل، خیلی سخت است که در این مقطع کنونی پول بازرگانان اقلیم کردستان وصول شود، ضروری است که از طریق میانجی‌گری و تفاهم در میان بازرگانان و طرف دوم در ایران این مشکل، برطرف شود.
دواروژ: به چه دلیل، صادرات نفت کرکوک به ایران متوقف شد؟
ناظم دباغ: در این خصوص، نمی‌توانم اظهارنظر کنم، چونکه مطمئن نیستم که متوقف شده باشد یا نه.
دواروژ: احساس میشود که روابط اقلیم کردستان با ایران روبه سردی گراییده است، دلیل آن چیست؟
ناظم دباغ: در بعضی از مقاطع، روابط اقلیم کردستان با ایران مستحکم بوده است، اما پس از برگزاری رفراندوم، روابط دو طرف، در چارجوب روابط خارجی دولت عراق صورت می‌گیرد. در مقطع، کنونی نیز، اقلیم کردستان از طریق بغداد با ایران در ارتباط است. در حال حاضر هم، هیچ برنامه‌ای برای سفر هیئت‌های اقلیم کردستان به ایران وجود ندارد.
دواروژ: مشکل رسمی شدن چند گذرگاه مرزی مشترک اقلیم کردستان با ایران چگونه حل خواهد شد؟ آیا امسال نیز ایران آب اقلیم کردستان را می‌بندد؟ در مورد حل این دو مشکل چه کارهایی انجام شده است؟
ناظم دباغ: همه این مشکلات به بغداد و تهران مربوط است، گذرگاه‌های مرزی اقلیم کردستان به صورت مشترک با بغداد مدیریت می‌شوند و هر گذرگاه جدیدی نیز که باز شود؛ بایستی بغداد در مورد آن رضایت داشته باشد. اقلیم کردستان به تنهایی نمی‌تواند نسبت به بازگشایی گذرگاه جدید اقدام کند. در مورد مشکل بستن آب توسط ایران نیز، هیچ راهکاری برای حل آن ارائه نشده است.
دواروژ: بنابراین، اگر راهکاری برای حل مشکل بستن آب پیدا نشود، ایران امسال نیز آب را خواهد بست؟
ناظم دباغ: در ایران، نزدیک به 20 سد در مراحل پایانی خود قرار دارند، بخصوص خشکسالی سال‌های گذشته، این را به اثبات رسانده است که ضرورت ایجاب می‌کند که همه کشورها به فکر ذخیره آبهای خود باشند، به همین دلیل، امسال و سال‌های آینده نیز ایران، آب اقلیم کردستان را خواهد بست و آن را کم خواهد کرد.
دواروژ: آیا ویزا میان ایران و عراق برداشته خواهد شد؟
ناظم دباغ: میان جمهوری اسلامی ایران و اقلیم کردستان برای هموطنان ایرانی که به اقلیم کردستان سفر می‌کنند؛ برنامه‌ای وجود دارد و می‌توانند به مدت دو هفته و بدون ویزا به اقلیم کردستان سفر کنند و در آنجا بسر ببرند. بعداً می‌توانند مدت آن را طولانی بکنند. ولی به دلیل اینکه از طریق سفر هموطنان ایرانی به عتبات عالیات درآمد زیادی نصیب عراق خواهد شد، فعلاً ویزا برداشته نخواهد شد.
سامان قبادی / ویراستاری: احسان ملا فوئاد
لینک گفت‌وگو: